Gesty Makatonu

W Makatonie® każde uczone pojęcie ma swój odpowiedni gest (znak manualny). Na Program (zakres podstawowy) składa się około 450 znaków podstawowych ( Słownictwo) i około 10000 znaków uzupełniających, dodatkowych. Liczba ogólna gestów odpowiada ilości wszystkich pojęć i jest to około 10 500 znaków. Gestom podobnie, jak symbolom towarzyszy zawsze poprawna, gramatyczna mowa (zależnie od możliwości dziecka/dorosłego).

Gesty Makatonu® ze względu na swoje główne przeznaczenie (dzieci niepełnosprawne i małe dzieci) są proste w motorycznym wykonaniu (dwie opcje znaku do wyboru - dla jednej lub dwóch rąk), czytelne (tak, aby osoby nieznające systemu mogły się domyśleć co dany znak oznacza) i ikoniczne (aby osoby uczące się znaków mogły je zapamiętać a następnie spontanicznie odtworzyć podczas porozumiewania się).

Gesty Makatonu® w Polsce zostały opracowane w latach 2001-2005/2008 przez dr Bogusławę Kaczmarek na podstawie wieloletnich badań eksperymentalnych (I badanie: utworzenie słownictwa z g. badawczą 4 000 dorosłych i 400 dzieci (sprawne i niepełnosprawne w wieku przedszkolnym) oraz tworzenie gestów; II badanie: weryfikacja gestów i słownictwa z g. kontrolną i z g. eksperymentalną; III badanie: weryfikacja symboli graficznych); w kolejnych latach kolejne nowe znaki. Polskie gesty Makatonu® (zupełnie inne niż znaki brytyjskie!) o dodatkowej nazwie KONi® - Komunikacja Osób Niepełnosprawnych odnoszą się do polskiej kultury (języka, religii, zachowań, obyczajów). Opracowane zostały na bazie naturalnych znaków ikonicznych (tj. gestów odnoszących się do rzeczywistych czynności, obiektów) wykonywanych przez dzieci sprawne intelektualnie (w wieku przedszkolnym), uzupełnionych w uproszczone motorycznie znaki (kilka pojęć osób) pochodzące z Polskiego Języka Migowego. Każdy kraj posługujący się Makatonem posiada własny zupełnie inny zestaw gestów z wyjątkiem krajów anglojęzycznych, posługujących się wersją brytyjską.

Przykładowe gesty Makatonu.

Makaton jest Programem Językowym, czyli uporządkowanym spójnym systemem znaków z określonymi regułami użycia oraz tworzenia nowych znaków; kategorie językowe reprezentowane są przez odpowiednie grupy znaków i zasady ich wykonywania (gesty) lub rysowania (symbole). Jako Program (czyli coś więcej niż prosty zbór znaków AAC), posiada dwa podstawowe cele: najpierw ustanowienie komunikacji z dzieckiem/dorosłym, następnie w miarę jego możliwości płynne przejście do nauki języka (w tym elementów gramatyki) oraz nauki czytania.

Gesty Makatonu® są formami alternatywnymi (gdy mowa nie występuje w ogóle) lub wspomagającymi mowę (gdy mowa występuje, lecz w niewystarczającym zakresie, aby móc ją zrozumieć). Gesty stanowią wówczas jej uzupełnienie przy równoczesnym jej rehabilitowaniu, stąd podczas stosowania gestów w komunikacji nie można mówić o uśmiercaniu mowy. Gesty i mowa uczone są równocześnie w tym samym momencie. Nauka lub terapia logopedyczna przebiega równolegle wraz z wprowadzaniem form manualnych. Z czasem, kiedy dziecko/dorosły zaczyna opanowywać mowę, gesty są wycofywane.

* W Polsce stosowana jest tylko polska wersja (KONi®) gestów systemu Makaton®.